Nowy, bardzo stary herb Bisztynka

2017-04-01 09:00:00(ost. akt: 2017-04-01 09:50:08)
Nowy, bardzo stary herb Bisztynka.

Nowy, bardzo stary herb Bisztynka.

Autor zdjęcia: Andrzej Grabowski

Samorząd Bisztynka postanowił zmienić herb miasta. Podjęto w tej sprawie uchwałę. Herb miasta odpowiadać będzie najstarszej pieczęci miejskiej z końca XIV wieku. W nowym hermie zamiast tła czerwonego jest niebieskie i znajduje się w nim herb osobisty biskupa Henryka III Sorboma.
"Ustanawia się symbole Gminy Bisztynek: herb, flagę i pieczęcie (...) mające stanowić trwałe znamiona tożsamości wspólnoty samorządowej, symbolizujące więź historyczną, kulturową i społeczno - ekonomiczną mieszkańców." czytamy w uchwale Rady Miejskiej przyjętej podczas wczorajszej (31 marca) sesji Rady Miejskiej.

Najstarsza pieczęć miejska Bisztynka z końca XIV wieku.
Fot. Andrzej Grabowski
Najstarsza pieczęć miejska Bisztynka z końca XIV wieku.
Nie byłoby może w tym nic szczególnie ciekawego, gdyby nie to, że herb Bisztynka ulegnie zmianie.

Po przeprowadzeniu całej, kilkumiesięcznej procedury badawczej, historycznej i heraldycznej ustalono bowiem, że najwcześniejsza znana pieczęć miasta, z końca XIV wieku zawierała pastorał biskupi ułożony w skos ze zwieszoną z niego chustą o trzech chwostach i herb osobisty biskupa Henryka III Sorboma, który 30 kwietnia 1385 roku nadał prawa miejskie Bisztynkowi.

Pieczęć ta bardzo istotnie różni się od herbu używanego do tej pory, czyli zawierającego wbity w skałę, ustawiony pionowo pastorał biskupi z przywieszoną niebieską wstęgą.

Z opracowania autorstwa Wojciecha Tutaka wynika, że "Najstarszym godłem miasta był herb osobisty założyciela miasta zawieszony na pastorale z chustą o trzech frędzlach. Herb osobisty biskupa Sorboma to czerwona tarcza ze srebrnym murem łamanym (dwustronne schody)"

Autor dowodzi, że herbu o takim wyglądzie używano od początku istnienia po koniec XVIII wieku, czyli łącznie przez nawet 450-500 lat. Po zajęciu Warmii przez Prusy w 1772 roku, czyli po I rozbiorze Polski, nastąpiło też przejęcie własności kościelnych przez Królestwo Prus i później także zmiana herbu.

Wówczas z herbu Bisztynka zniknął herb osobisty biskupa a powyżej pastorału dodano czarnego pruskiego orła.

Herb Bisztynka w okresie od II połowy XIX wieku do 1945 roku.
Fot. archiwum autora
Herb Bisztynka w okresie od II połowy XIX wieku do 1945 roku.
Tak zmienionego godła używano prawdopodobnie do II połowy XIX wieku po czym usunięto zeń czarnego orła. Herb stał się "herbem mówiącym" przedstawiającym pastorał wbity w skałę. Do pastorału dodano powiewającą srebrną szarfę.

"Herb mówiący", czyli nawiązujący bezpośrednio do niemieckiej nazwy miasta Bischofstein /Bischof - biskup o którym "mówi" pastorał), Stein - skała, kamień zwany diabelskim znajdujący się na obrzeżach miasta).

W takiej formie herb przetrwał około 150 lat aż do zakończenia II wojny światowej.

Co ciekawe, w okresie PRL powrócono do najstarszej wersji herbu miasta, opartej na pieczęci z końca XIV wieku.





Znaczek wydany z okazji 600-lecia Bisztynka z herbem miasta.
Fot. Andrzej Grabowski
Znaczek wydany z okazji 600-lecia Bisztynka z herbem miasta.
Z okazji 600-lecia miasta, w 1985 roku nieco zmodyfikowany herb namalowano na szczycie budynku przy ul. Sienkiewicza i wydano znaczek-przypinkę. Znaczki te są w posiadaniu mieszkańców miasta do dziś.

Herb Bisztynka z 1985 roku namalowany na szczytowej ścianie przy ul. Sienkiewicza.
Fot. Andrzej Grabowski
Herb Bisztynka z 1985 roku namalowany na szczytowej ścianie przy ul. Sienkiewicza.

Po przemianach ustrojowych w Polsce wrócono z kolei do przedwojennej wersji herbu z tym, że wstędze przywieszonej do pastorału zmieniono barwę ze srebrnej na granatową. W takiej formie herb przetrwał do 2017 roku.

Autor opracowania Wojciech Tutak twierdzi, że skoro herb przedstawiony na najstarszej pieczęci był używany przez blisko 100 lat do przejęcia Księstwa Warmińskiego przez Koronę Polską i użytkowano go przez kolejne 350 lat, czyli łącznie 450 lat a nawet dłużej powinien być nadal w obiegu publicznym. Herb ten jest przytaczany w pomnikowym dziele Miasta Polskie w Tysiącleciu. Prof. Marian Gumowski w swojej publikacji Herby miast polskich również wskazuje na najstarszy znany herb Bisztynka.

W 1939 roku prof. Marian Gumowski w publikacji "Pieczęcie i herby miast pomorskich" pisał (pisownia oryginalna):



Ostatecznie więc autor opracowania Wojciech Tutak przedstawił samorządowi w Bisztynku propozycję, aby nowy herb miasta był... najstarszym znanym.

To propozycja zgodna z założeniami i wnioskami wypracowanymi przez I Krakowskie Kolokwium Heraldyczne w sprawie symboliki samorządowej III Rzeczypospolitej z 2000 r. Mówią one o priorytecie dla herbów najstarszych nawiązujących do staropolskich herbów lub najdłużej używanych. "Jednym z zaleceń, które powinno być respektowane, jest nie przywoływanie herbów z obcych nadań, z okresu rozbiorów" pisze Wojciech Tutak

Oto opis nowego herbu Bisztynka: "W polu błękitnym tarczy późnogotyckiej typu hiszpańskiego, tarcza z herbem osobistym biskupa Henryka III Sorboma (w polu czerwonym srebrny mur łamany w kształcie dwustronnych schodów), za nią złoty pastorał biskupi w skos na opak ze zwieszającą się z niego chustą srebrną (panisellus) o trzech chwostach."

Przed podjęciem uchwały nowy herb Bisztynka został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Heraldyczną oraz uzyskał pozytywną opinię ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Uchwala Rady Miejskiej w Bisztynku poza ustaleniem herbu określa też zasady jego używania. Podmioty inne niż organy samorządu mogą używać herbu jedynie po uzyskaniu pisemnej zgody burmistrza. Herb i flaga nie mogą być umieszczane na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego.

Nowy herb stanie się obowiązującym po upływie 14 dni od daty ogłoszenia uchwały w Dzienniku Urzędowym Województwa Warmińsko-Mazurskiego, czyli za około 2 miesiące.

Andrzej Grabowski
a.grabowski@gazetaolsztynska.pl

Przy pisaniu tego materiału korzystałem z udostępnionego mi przez Gminę Bisztynek opracowania pana Wojciecha Tutaka "HERALDYKA GMINY BISZTYNEK, Ekspertyza historyczno-geograficzno-heraldyczna"


Czytaj e-wydanie

Pochwal się tym, co robisz. Pochwal innych. Napisz, co Cię denerwuje. Po prostu stwórz swoją stronę na naszym serwisie. To bardzo proste. Swoją stronę założysz klikając " Tutaj ". Szczegółowe informacje o tym czym jest profil i jak go stworzyć: Podziel się informacją:

">kliknij





Źródło: Gazeta Olsztyńska

2001-2024 © Gazeta Olsztyńska, Wszelkie prawa zastrzeżone, Galindia Sp. z o. o., 10-364 Olsztyn, ul. Tracka 5